Παρ’ ότι τα μέτρα περιορισμού αίρονται σταδιακά, όλος ο πλανήτης ζει στην καρδιά της covid-19 εποχής, μιας εποχής που για καιρό θα είναι ιστορικά σημείο αναφοράς για άτομα, οργανισμούς, χώρες…
Από τη Σοφία Βασιλειάδη
H ζωή πριν την πανδημία (ή το lockdown) και η ζωή μετά… Λίγο-πολύ όλοι έχουμε ακούσει ή έχουμε ήδη πει αυτόν τον καιρό ότι «τίποτα δεν θα είναι ποτέ ξανά το ίδιο»… Βαδίζοντας σιγά σιγά στην (νέα) κανονικότητα, ο καθένας απ’ την δική του μεριά, προσπαθεί να προσαρμοστεί σε νέες συνθήκες όπως η ‘κοινωνική απόσταση’, η εργασία από το σπίτι, η υποχρεωτική μάσκα στο πρόσωπο, η ουρά έξω από τα καταστήματα, το… home-schooling και άλλα πολλά! Το πιθανότερο για τους περισσότερους είναι να βιώνουν την αίσθηση του άγνωστου, της αβεβαιότητας, της ανησυχίας (για να μην αναφέρουμε και τον συλλογικό φόβο). Κι αυτά όλα κάνουν επιτακτική την ανάγκη να αναπτύξουμε άμυνες, αντοχές, στρατηγικές και μέτρα προστασίας που σχετίζονται με το νου, το σώμα, το πνεύμα. Η ανθεκτικότητα, η ικανότητα να ανακάμπτουμε, είναι μια δεξιότητα που μπορεί ν’ αναπτυχθεί.
Θα αναφέρουμε παρακάτω πώς και τι μπορούμε να κάνουμε και στα τρία επίπεδα, να δυναμώσουμε το νου, να φροντίσουμε το σώμα και το ανοσοποιητικό σύστημα και να ορθώσουμε το πνευματικό μας ανάστημα απέναντι στο άγνωστο έτσι ώστε να νιώθουμε καλύτερα ελαχιστοποιώντας το άγχος απέναντι σε όσα συμβαίνουν ή πρόκειται να συμβούν. Η ενίσχυση της ανθεκτικότητας δεν είναι μια μαγική συνταγή, στηρίζεται σε επιστημονικά δεδομένα βασισμένα στην βιολογία και στην διαχείριση του στρες. Να θυμάστε όμως ότι αυτό που μετράει για το αποτέλεσμα είναι η εφαρμογή στην πράξη και όχι η γνώση που παραμένει θεωρία.
Ο εγκέφαλος σε περιπτώσεις απειλής εκκρίνει ορμόνες που σχετίζονται με την αποφυγή κινδύνου. Η πανδημία και όσα συμβαίνουν μας ξυπνάει πρωτόγονους φόβους που συνδέονται με τον μηχανισμό της επιβίωσης και της αυτοσυντήρησης. Είναι ο μηχανισμός που έσωσε τον πρωτόγονο άνθρωπο των σπηλαίων από τους κινδύνους και τα άγρια ζώα που τον απειλούσαν. Είναι ο ίδιος μηχανισμός που οδήγησε παγκόσμια τους ανθρώπους να κάνουν ουρές στα σούπερ μάρκετ για να στοκάρουν… χαρτί τουαλέτας! Είναι αυτό που μας κάνει να ακούμε τα δελτία ειδήσεων με εμμονή σε όλα τα κανάλια! Εξελικτικά είμαστε όντα προγραμματισμένα να επιβιώσουμε και να αντιδρούμε παρόμοια μπροστά στον κίνδυνο που πλέον δεν είναι τα σαρκοφάγα ζώα αλλά μια πανδημία. Το θέμα είναι όμως πώς θα χρησιμοποιήσουμε την ευφυΐα μας με τον καλύτερο τρόπο για να χτίσουμε την ανθεκτικότητα του νου. Σε αυτό θα είναι χρήσιμο να κάνετε σωστές επιλογές όπως για παράδειγμα να ενημερώνεστε επιλεκτικά, αντικειμενικά και χωρίς υπερβολές για να ελαχιστοποιήσετε τις πηγές άγχους. Επίσης, θυμηθείτε να παίρνετε βαθιές και σταθερές ανάσες! Είναι ο πιο σίγουρος τρόπος για να μειώσετε το άγχος αντιμετωπίζοντας τον μηχανισμό επιβίωσης (fight-flight-freeze). Έστω και λίγα λεπτά άσκησης αναπνοής μέσα στην ημέρα σας διαβεβαιώ πως κάνουν θαύματα.
Στη διαχείριση του στρες διδάσκουμε συγκεκριμένες ασκήσεις αναπνοής όπως είναι η αναπνοή από την καρδιά ή η διαφραγματική αναπνοή. Διοχετεύστε την ανησυχία σε θετική δράση. Ήταν σπουδαίο που τόσοι άνθρωποι ακόμη κι αν δεν το συνήθιζαν, το διάστημα που πέρασε έβαλαν το περπάτημα στην καθημερινότητά τους. Συνεχίστε να είστε σε κίνηση, κάντε πράγματα με την οικογένειά σας ή στο σπίτι σας, ασκηθείτε, μην στέκεστε στον καναπέ με την ανησυχία σας παρέα. Οι επιστήμονες μας λένε ότι όταν το μυαλό μας δουλεύει, όταν μαθαίνουμε για παράδειγμα καινούρια πράγματα, όταν χρησιμοποιούμε τις διανοητικές μας ικανότητες, μπαίνουμε σε μια κατάσταση ροής που είναι το αντίδοτο στο άγχος. Όταν είμαστε στρεσαρισμένοι συνηθίζουμε να κολλάμε στα αρνητικά και να μην βλέπουμε πουθενά το θετικό, να μην βρίσκουμε τίποτα καλό να υπάρχει στη ζωή μας. Αυτό επιδεινώνει τον κύκλο του στρες. Η ευγνωμοσύνη είναι ίσως το πολυτιμότερο συναίσθημα για την ενδυνάμωση της ανθεκτικότητας με πολλαπλά οφέλη αφού αναπλαισιώνει ότι περιέρχεται στο γνωστικό μας πεδίο. Ξεκινήστε λοιπόν να κρατάτε το ημερολόγιο της ευγνωμοσύνης καθημερινά. Δεν χρειάζεστε παραπάνω από λίγα λεπτά για να γράφετε καθημερινά πέντε όμορφα πράγματα για τα οποία αισθάνεστε ευγνωμοσύνη που σας συνέβησαν μέσα στην ημέρα. Το σώμα χρειάζεται εξίσου φροντίδα για να ενισχύσει την δική του αντοχή διατηρώντας ένα δυνατό ανοσοποιητικό. Το σύστημά μας επηρεάζεται από εσωτερικά και εξωτερικά ερεθίσματα.
Σύμφωνα με τις έρευνες η ποιότητα των συναισθημάτων που βιώνουμε επηρεάζει τον τρόπο που ανταποκρίνονται τα κύτταρά μας και μάλιστα αυτά που σχετίζονται με την ανοσία. Πρακτικές όπως η π.χ. η γιόγκα ή το tai-chi δυναμώνουν τους μύες της ευτυχίας μέσα μας και κατ’ επέκταση το ανοσοποιητικό μας. Όσο για τα εξωτερικά ερεθίσματα σημαντικό ρόλο παίζει η καλή ποιότητα και ποσότητα του καθημερινού μας ύπνου, η άσκηση, η ενυδάτωση και η σωστή διατροφή. Σε περιόδους στρες ο εγκέφαλός μας αποζητάει λιπαρά, ζάχαρη και πολλές θερμίδες για να έχει ενέργεια να ανταπεξέλθει στην απειλή. Είναι μέρος του ίδιου μηχανισμού που αναφέραμε πιο πάνω. Καταλάβατε τώρα γιατί στην καραντίνα οι περισσότεροι πήραν βάρος; Δοκιμάστε κάθε φορά που είστε μπροστά στο ψυγείο ν’ αναρωτηθείτε τι ακριβώς θέλετε; Μήπως αντί για το γλυκό θέλετε ασφάλεια, βεβαιότητα, σιγουριά; Η σωστή διατροφή βοηθά να δημιουργηθεί ένα καλό περιβάλλον για το ανοσοποιητικό και την διάθεση μας. Ας μην ξεχνάμε ότι στο έντερο υπάρχουν 3-5 φορές περισσότεροι υποδοχείς σεροτονίνης απ’ ότι στον εγκέφαλο! Η πνευματικότητα στον άνθρωπο εκφράζεται με την αναζήτηση του νοήματος, με την ύπαρξη σκοπού στη ζωή. Όλοι θέλουμε μια ζωή με νόημα, και αυτό είναι που ψάχνουμε για να κρατηθούμε και να προχωρήσουμε σε απαιτητικές συνθήκες.
Χρειάζονται συγκεκριμένα βήματα για να αναπτύξουμε μια υγιή νοοτροπία και να αντιμετωπίσουμε στρεσογόνους παράγοντες, και κάποια ήδη αναφέρθηκαν. Όλο αυτό το διάστημα υποθέτω πως είχαμε την ευκαιρία να αξιολογήσουμε τι μετράει και τι αξίζει για τον καθένα μας. Τα συναισθήματα και οι σκέψεις εναλλάσσονταν με ταχύτητα ενώ αναγκαστήκαμε να ζήσουμε περιορισμένοι στον χώρο μας μόνοι ή με άλλους. Πόσο πήραμε την ευκαιρία να γίνουμε παρατηρητές του έργου της καθημερινότητάς μας; Τι μάθαμε; Τι κρατάμε και τι αφήνουμε; Ποιο ήταν το νόημα; Τι κάνατε για να δημιουργήσετε ένα ήρεμο και ασφαλές περιβάλλον εντός σας; Η αποστασιοποίηση και η παρατήρηση είναι πολύ χρήσιμα εργαλεία για να γνωρίσουμε καλύτερα τον εαυτό μας και τους γύρω μας. Να θυμάστε ότι είναι σημαντικό να αγκαλιάσουμε την πεποίθηση ότι οι δυσκολίες και οι προκλήσεις μας κάνουν πιο ισχυρούς, πιο σοφούς και πιο ικανούς. Αν έχετε φτάσει ως εδώ διαβάζοντας το άρθρο μου, μάλλον είστε κι εσείς από αυτούς που έχουν την δύναμη ν’ αλλάζουν, να εξελίσσονται και να κάνουν τη διαφορά!
H Σοφία Βασιλειάδη είναι Life & Business Coach (ACC) / μέλος Ιnternational Coach Federation (ICF) / mBIT | HeartMath Coach / NLP | EFT Practitioner. Contact details: seriouscoaching.sv @gmail.com / skype sessions: Sophia Vassiliadi / fb: Sophia Vassiliadi
