Η ψυχολογία- και όχι μόνο- έχει ασχοληθεί εκτενώς με τα μαλλιά και πώς αυτά επηρεάζουν τη σκέψη, τη διάθεση και την υγεία μας. Αυτό που λέμε «bad hair day» είναι ο λόγος που το 23% των γυναικών θα μείνουν στο σπίτι- κυριολεκτικά.
Από την Αγάπη Μαναριώτη
Μια στις τέσσερις γυναίκες, περίπου, θα αλλάξει το πρόγραμμά της αν δεν νιώθει καλά με το χτένισμά της. Γιατί μόνο οι γυναίκες; θα αναρωτηθεί κάποιος- και καλά θα κάνει. Η απάντηση βρίσκεται σε βαθιά ριζωμένα στερεότυπα, που όσο κι αν προσπαθούμε να τα ξεριζώσουμε χάρη της συμπεριληπτικότητας, ακόμη βρίσκονται εκεί έξω.
Τα κορίτσια, από μικρές, μαθαίνουν να δέχονται φιλοφρονήσεις για την εμφάνισή τους- και άρα και για τα μαλλιά τους. Σταδιακά αυτό δημιουργεί μια σύνδεση ανάμεσα στον τρόπο που μας βλέπουν οι άλλοι και τον τρόπο που βλέπουμε τον εαυτό μας. Ακόμη και στις οικογένειες που οι γονείς συστηματικά προσπαθούν να αποσυνδέσουν την αξία της προσωπικότητας από την εικόνα, όλο και κάποιος δάσκαλος θα βρεθεί να πει «μα τι ωραίες οι κοτσίδες σου».
Από κοινωνικής πλευράς, λοιπόν, η έρευνα έχει γίνει σε γυναίκες γιατί εκείνες επηρεάζονται περισσότερο -σημειωτέον ότι η έρευνα έγινε από το τμήμα Σπουδών Φύλου του Yale University. Αντίστοιχη έρευνα του πανεπιστημίου Harvard απέδειξε ότι μετά από ένα ωραίο κούρεμα ή μια αλλαγή χρώματος οι γυναίκες νιώθουν ανανεωμένες και πιο νέες με αποτέλεσμα να έχουν χαμηλότερη αρτηριακή πίεση. Σαν να λέμε ότι ένα καλό κούρεμα μπορεί να γίνει αντίβαρο του στρες και η ανανέωση του χτενίσματος να καταπολεμήσει το άγχος.
Όταν ένας καθηγητής ψυχολογίας του Πανεπιστημίου του Texas ρωτήθηκε αν τελικά είναι κακό να μας επηρεάζουν τόσο πολύ τα μαλλιά και το χτένισμά μας, απάντησε με σιγουριά πώς όχι. Πέρα από τα κοινωνικά συμπαραδηλούμενα, τα μαλλιά δεν παύουν να πλαισιώνουν το πρόσωπό μας και είναι μέρος της ταυτότητας του καθενός. Ο,τιδήποτε μας κάνει να νιώσουμε καλά γίνεται πηγή αυτοπεποίθησης και σιγουριάς και άρα, ναι, μια good hair day είναι πιθανό να πάει καλύτερα από άλλες, γιατί εμείς θα νιώθουμε πιο καλά.
Επίσης, τα μαλλιά είναι εύπλαστα, μπορούμε να τα αλλάξουμε εύκολα και επανειλημμένα. Αυτό, σύμφωνα με την καθηγήτρια του πανεπιστημίου του Westminster στο Λονδίνο, μας δίνει την αίσθηση του ελέγχου πάνω στο σώμα μας- είναι μια αλλαγή που δεν θέλει κόπο. Με αυτό ακριβώς το σκεπτικό οι γυναίκες ανά τους αιώνες χρησιμοποίησαν τα χτενίσματά τους για να στείλουν μηνύματα για την ταυτότητα και την οικονομική τους θέση. Σκέψου ότι στη Ρώμη πασπάλιζαν τα μαλλιά τους με χρυσό και τα στόλιζαν με κοσμήματα, για να δείξουν τον πλούτο και την δύναμή τους. Και αργότερα, η Μαρία Αντουανέτα καθιέρωσε τις πανύψηλες, ομολογουμένως τεράστιες, περούκες για να ξεχωρίζει η εξουσία της. Ακόμη και οι άντρες με θέση, ειδικά στην Αγγλία του 17ου αιώνα, φορούσαν περούκες για να υποδηλώσουν την δύναμή τους σε σχέση με τους «απλούς θνητούς».
Κι αν το δούμε κι από την αντίστροφη πλευρά, η απόκρυψη των μαλλιών (με τη μπούργκα, με τη στολή της καλόγριας) ή ακόμη και τα ξυρισμένα κεφάλια των γυναικών είναι ο τρόπος να περιοριστεί η θηλυκότητα και άρα ο «πειρασμός». Χωρίς τα περίτεχνα χτενίσματά τους οι γυναίκες- σε αυτά τα περιβάλλοντα- στερούνται της γοητείας τους και άρα δεν είναι πια επικίνδυνες να σκανδαλίσουν.
Ερχόμενοι πιο κοντά στο σήμερα, τα «μεγάλα μαλλιά» (big hair) των 80s έδειχναν την ανάγκη των αντρών και γυναικών να νιώσουν πιο σημαντικοί. Ένα extravagant χτένισμα ήταν αρκετό για να δηλώσει την αντίδραση στον συντηρητισμό των προηγούμενων ετών και να δώσει ώθηση στην πιο «απελευθερωμένη» ταυτότητα. Αργότερα, γυναίκες όπως η Vivian Westwood επέλεξαν να ξυρίσουν τα μαλλιά τους για να περάσουν ένα μήνυμα, αφενός για την ισότητα των φύλων κι αφετέρου για τον εαυτό τους. Όσο κι αν επιχειρούμε να το δούμε διαφορετικά, η ουσία παραμένει η ίδια: τα μαλλιά μας είναι μέρος της ταυτότητάς μας και έχουν τη δύναμη να μας φτιάξουν- ή να μας χαλάσουν- την διάθεση, την εικόνα και -κυρίως- την αυτοεικόνα μας.
Γι αυτό, καθιέρωσε ένα μικρό τελετουργικό: τελειώνοντας, κάθε φορά τις εργασίες σου, φρόντισε να βεβαιώνεις με έμφαση στην πελάτισσά σου ότι έχει κάθε λόγο να νιώθει ανανεωμένη, όμορφη, νεότερη. Αυτή η ικανοποίηση της στιγμής, πέρα από την ψυχολογική επίδραση που εξηγήσαμε, είναι και επαρκής λόγος για να αποκτήσεις μια ακόμη πελάτισσα- συνηθίζουμε να επιστρέφουμε στα μέρη και τις συνήθειες που μας κάνουν να νιώθουμε καλά.
